Dutch: Slag bij Bloodriver

Onze moraliteit, oftewel het geheel van normen en waarden dat de belangrijkste richtlijn vormt van ons collectief handelen, is iets interessants.

Waar komt onze moraliteit vandaan?

Waardoor ontstaat het?

Kan het aan veranderingen onderhevig zijn of is het een in marmer gebeiteld gegeven?

Richt het individu z’n eigen moraliteit anders in als de samenleving om hem heen ordelijk, vreedzaam en welvarend is dan wanneer hij moet vechten voor z’n bestaan?

En, een interessante vraag om jezelf te stellen, zijn er verschillende soorten van moraliteit?

Onlangs hoorde ik van het concept van gelaagde moraliteit.

Zoals er een religieuze moraliteit is, zo kan er tegelijkertijd een geografische, culturele en genetische moraliteit bestaan.

En in het dagelijks leven vormt een mengeling van al deze verschillende lagen van moraliteit de basis van ons handelen.

Maar wat als er iets dermate traumatisch voorvalt dat alle andere lagen van moraliteit tijdelijk buitenspel gezet worden?

Wat als er iets zó schokkends gebeurt dat alleen onze meest pure, biologische moraliteit overblijft?

Onze genetische moraliteit?

In het boek You Gentiles van de Joodse schrijver Maurice Samuel zet deze zijn observaties uiteen van het gedrag van de Europese, blanke mens en spiegelt het aan het gedrag van zijn eigen etniciteit.

Zo doet hij enkele treffende observaties over onze moraliteit.

We zijn ‘speels’ , zo beschrijft hij ons.

En in oorlog komt de speelse aard van de blanke mens terug in z’n meest rauwe, pure en bovenal definitieve vorm.

Onbevreesd, met een lied op de lippen en een gebed in het hart, trekken we ten strijde.

Enigszins denigrerend spreekt hij over onze moreel om ten strijde te trekken alsof we een sportwedstrijd aangaan.

Met duidelijke regels en een erecode.

Deze onszelf opgelegde regels en erecode is voor ons blanken volgens Samuel zéér belangrijk.

We kunnen de zwaarste beproevingen doorstaan en ondenkbare wreedheden uitdelen zowel als incasseren, zolang voor ons deze regels en erecode in acht genomen worden.

Dit is onze etnische, biologische moraliteit en de ultieme uiting ervan in de vorm van oorlogsvoering.

Maar er is ook de religieuze moraliteit en ook deze heeft z’n uitwerking voor ons gedrag op het slagveld.

In het geval van het gekerstende westen komt onze religieuze moraliteit van het Christelijk geloof.

Zaken als de andere wang toekeren, geweldloosheid, geweldloos verzet en het afkeuren van geweld zijn fundamentele waarden van deze religieuze moraliteit.

Het is een historische gebeurtenis die ik wil behandelen waarbij het schenden van de erecode en krijgsregels voor een schokeffect zorgden dat resulteerde in een ongekende furie waarbij tijdelijk de laag van religieuze moraliteit opzij geschoven werd en onze etnische, biologische moraliteit de overhand kreeg:

De slag bij Bloedrivier, Zuid-Afrika

In 1837 trok de groep Voortrekkers onder leiding van Piet Retief door het Zoeloekoninkrijk, in de hoop er land te vinden om zich te vestigen. De toenmalige Zoeloekoning Dingane onderhandelde hierover met Piet Retief. Dingane zou de Voortrekkers een groot stuk land tussen de rivieren Tugela en Umzimvubu schenken, op voorwaarde dat ze zijn vee, gestolen door het stamhoofd Sikonyela, naar hem zouden terugbrengen. Op 3 februari 1838 arriveerde Retief met het gestolen vee.

Koning Dingane van het Zulu koninkrijk liet een verklaring opstellen waarin de ‘Voortrekkers’ hun beloning voor eeuwig zou worden toegekend.

In de verwachting dat Retief en zijn mannen naar een feestelijke ceremonie zouden gaan hadden ze gehoor gegeven aan de wens van Dingane dat ze ongewapend zouden komen.

Maar het liep anders…

Dezelfde dag, bij de ceremonie waarbij het landcontract tussen Dingane en Retief werd getekend, werden Retief, zijn zoon en zijn 68 van zijn mannen echter gevangengenomen en geëxecuteerd. De groep van Retief, die op zijn terugkeer zaten te wachten, werd in de nacht van 17 februari bij Bloukrans afgeslacht en al hun vee werd gestolen. Een strafexpeditie van de andere Voortrekkers ging hopeloos verloren met de Slag bij Italeni.

Volgens bronnen was het verraad van Dingane echter niet onopgemerkt gebleven en waren er enkele getuigen van de slachtpartij, waaronder een missionaris.

De verbolgen Voortrekkers gaven het idee van een vreedzaam samenleven met de Zoeloes op en eisten hun landconcessie op als eigendom. Ze kozen Andries Pretorius als hun nieuwe leider en stuurden een boodschapper naar Dingane om hun beslissing over te brengen. Dingane doodde de boodschapper en verzamelde een impi Zoeloekrijgers om de Voortrekkers weg te jagen

Het zal rond deze periode geweest moeten zijn dat de ontzetting over het schenden van het verdrag, het verraad en de wreedheden tegen niet alleen Retief en zijn 69 mannelijke metgezellen maar ook de achtergebleven ‘Voortrekkers’ waaronder de vrouwen en kinderen van de 70, dat de Christelijke moraliteit van geweldloosheid terzijde geschoven werd door de vrome, Christelijke Voortrekkers.

Onze diepere moraliteit, de etnische, biologische moraliteit van een krijgersvolk nam de overhand.

Op 9 december 1838 legde Sarel Cilliers voor de (calvinistische) Voortrekkers een gelofte af aan God, die ze tot aan de dag van de slag iedere avond herhaalden. Indien God de overwinning zou schenken, zouden ze de dag eren als vrije dag en op die plaats een kerk bouwen.

Op 15 december vestigde Pretorius zich aan de oever van de Ncome en bouwde een laager (een cirkel van 64 ossenwagens).

Waarschijnlijk hadden verkenners van Dingane de komst van het kleine leger van Voortrekkers al opgemerkt.

Op 16 december bestormde namelijk een Zoeloeleger van ongeveer 10.000 man, andere bronnen hebben het over 15.000 man sterk het laager van 464 Voortrekkers met 200 knechten.

Volgens bepaalde bronnen was het Zulu leger door communicatiefouten in de legerleiding gesplitst in 2 delen: één deel dat ‘Bloedrivier’ al was overgestoken en één deel dat dit nog moest doen.

Om hun assegaaien (Zoeloesperen) goed te gebruiken moesten de Zoeloes zo dicht mogelijk bij het laager komen. De Voortrekkers waren met hun vuurwapens veel beter uitgerust en de aanstormende Zoeloes vielen bij bosjes dood neer. Na drie onsuccesvolle aanvallen van de Zoeloes stuurde Pretorius zijn cavalerie op de vijand af en sloegen de Zoeloes op de vlucht.

Dankzij hun laager, hun geweren, hun motivatie en hun twee speciaal voor het offensief aangeschafte scheepskanonnen versloegen de Voortrekkers de Zoeloes verpletterend: ongeveer 3000 Zoeloes werden gedood. Slechts drie Voortrekkers werden tijdens deze slag gewond, waaronder Andries Pretorius die door een assegaai geraakt werd. Geen enkele Boer liet het leven. Omdat het bloed van de gevallen Zoeloekrijgers volgens de overlevering de Ncome bloedrood kleurde, werd de rivier door de Voortrekkers omgedoopt tot Bloedrivier.

En met deze klinkende overwinning op zak kregen de ‘Voortrekkers’ uiteindelijk toch wat de gesneuvelde Retief en zijn mannen eerder via de vreedzame weg het leven had gekost: een eigen land.

De triomferende Voortrekkers besloten na deze overwinning om hun pact met God jaarlijks te herdenken als Geloftedag Vandaag de dag is 16 december nog steeds een Zuid-Afrikaanse feestdag.

Op de plek waar de Slag bij Bloedrivier werd uitgevochten staat heden een monument.

jlamprecht