Wat beteken dit om ʼn Christen te wees?

Posted on September 7, 2015 by Jaco Steyn

Soortgelyk aan woorde soos o.a. “God”, “liefde”, “rassisme” en “Apartheid”, word die woord “Christen” deur mense verskillend verstaan en geïnterpreteer. Baie Christene is geneig om net mense wat glo dat Jesus as Seun van God vir alle mense se sondes gesterf het en wat glo dat die Bybel die Woord van God is, as “ware” Christene te aanvaar. Is daar genoeg getuienis dat die Bybel wel die onfeilbare Woord van God is omdat onder andere die geboorte en kruisdood van Jesus na bewering korrek voorspel is in die Ou Testament? In watter opsigte verskil die oorspronklike betekenis van die woord “Christen” in die Bybel van dié van die hedendaagse populêre betekenis daarvan? Het Jesus, volgens die beskrywing van sy lewensverhaal in die vier evangelies, duidelik gesê dat God Drie-Enig van aard is en dat hyself as Seun van God, deel is van God Drie-Enig?

Tradisionele Christene glo dat Jesus die Seun van God is en dat Hy vir alle mense se sondes gesterf het. Baie van hulle glo nog boonop dat sekere gedeeltes in die Ou Testament die geboorte en kruisdood van Jesus korrek voorspel het. Daar is egter heelwat ander Christene wat nié hierdie geloofsbeginsels van tradisionele Christene aanvaar nie. Sommige van hulle verwerp byvoorbeeld die teïstiese godsbeskouing aangaande die Persoonlike aard van God, sowel as die idee dat Jesus beide volledig God én Mens was. Hulle aanvaar wel dat die Bybel baie wyshede bevat, maar hulle beweer dat dit ‘n boek is wat deur feilbare mense geskryf is om húlle verstaan van die Goddelike te verwoord. Baie hedendaagse “liberale” Christene verwerp byvoorbeeld die tradisionele Christelike dogmas aangaande die Drie-Enige aard van God, die erfsondeleer, Jesus se maagdelike geboorte en hemelvaart.

Wanneer die Bybel geraadpleeg word as oorspronklike bron vir die betekenis van die woord “Christen”, is dit duidelik dat daardie spesifieke Bybelgedeeltes nié ooreenstem met die populêre verstaan van hierdie woord nie. Die woord “Christen” verskyn slegs 3 keer in die Nuwe Testament (Handelinge 11:26, Handelinge 26:28 en 1 Petrus 4:16) en verwys na die volgelinge van ‘n Christus of ‘n Messias. Die oorspronklike Griekse woord vir Christus, nl. Christos, is dikwels gebruik as vertaling van die Hebreeuse woord Mashiach, wat verwys na ʼn menslike Messias of gesalfde. Daar is dus nêrens ʼn klinkklare definisie van die woord “Christen” in die Bybel wat dieselfde betekenis het as dié van ʼn tradisionele Christen as iemand wat glo dat Jesus as eniggebore Seun van God (en deel van God Drie-Enig), vir alle sondaars aan die kruis gesterf het nie. Tradisionele Christene gebruik dikwels die verskoning dat die Bybel as geheel verstaan moet word alvorens “ware” Christenskap begryp kan word. Dit herinner nogal aan Totius se soortgelyke kommentaar in ‘n 1944 referaat genaamd “Die Godsdienstige Grondslag van ons Rassebeleid”, waarin hy aangevoer het dat die hele Bybel in plaas van slegs sekere verse, genoegsame getuienis daarvoor is dat die beleid van Apartheid Bybels-regverdigbaar is!

Fundamentalistiese Christene glo boonop (1) dat slegs mense wat Jesus as hul persoonlike Verlosser en Saligmaker aanvaar, die ewige lewe kan beërwe; (2) dat Jesus gebore is uit die maagd Maria; (3) dat Hy fisies vanuit die dood opgestaan het en (4) dat die Bybel die onfeilbare “Woord van God” is. Hulle glo daarom ook dat Jesus deel is van God Drie-Enig en dat alle mense in “sonde ontvang en gebore is”. Die Calvinistiese geloofsbeginsels wat deur baie Afrikaanssprekende mense die afgelope dekades aanvaar is, is deel van hierdie denkrigting. Baie Christene wat beweer dat die Bybel die letterlike Woord van God is, interpreteer egter sekere dele daarvan letterlik, terwyl hulle ander (ongemaklike) gedeeltes óf allegories of metafories interpreteer, óf as minder belangrik ag. Sodoende veroordeel sommige Christene homoseksuele dade, terwyl hulle verwysings na die steniging van stout kinders en ontroue vroue, gerieflikheidshalwe ignoreer.

Sommige tekste van sekere Bybelvertalings is verander om kerklike dogmas te ondersteun. Een van die bekendste voorbeelde hiervan is natuurlik 1 Johannes 5:7 in die ou 1953 Afrikaanse Bybelvertaling: “Want daar is drie wat getuig in die hemel: die Vader, die Woord [Jesus?] en die Heilige Gees, en die drie is een…”. Dit is as deel van die 1953 Afrikaanse Bybel vertaal vanuit die ou (Rooms-Katoliek geïnspireerde) Latynse Vulgaat-Bybel. Hierdie gedeelte is aanvanklik deur Rooms-Katolieke vertalers ingevoeg om hul gefabriseerde dogma aangaande God Drie-Enig mee te regverdig. Dieselfde teks is egter afwesig in die 1983 Afrikaanse Bybelvertaling, juis omdat die Nuwe Testament in hierdie Bybel hoofsaaklik vertaal is vanaf Griekse vertalings. Die Engelse King James Version (KJV) Bybel se weergawe van hierdie vers stem ooreen met die Afrikaanse 1953-vertaling daarvan, terwyl baie ander Engelse Bybels se weergawes hiervan ooreenstem met dié van die 1983 Afrikaanse Bybelvertaling.

Tradisionele Christene beweer dikwels dat sekere gedeeltes van die Ou Testament die latere geboorte en/of kruisdood van Jesus korrek voorspel het. Een van die belangrikste verse waarna hulle verwys is Jesaja 7:14: “Daarom sal die Here self aan julle ‘n teken gee: Kyk, die maagd sal swanger word en ‘n seun baar en hom Immánuel noem.” Die woord “maagd” is egter verkeerdelik vertaal vanaf die oorspronklike Hebreeuse woord ha-almah. Joodse skrifgeleerdes wys daarop dat die Hebreeuse woord betulah dikwels in die Bybel gebruik word om spesifiek na ‘n maagd te verwys, soos bv. in Genesis 24:16, Exodus 22:17-17, Levítikus 21:14 en Deuteronómium 22:13-21. Die Hebreeuse woord ha-almah sou dus meer korrek vertaal gewees het as “jong vrou”. Net daarna in Jesaja 7:16 wou die profeet Jesaja, Koning Agas probeer oortuig dat die bedreiging van die koalisie tussen Aram (Sirië) en Israel (Efraim), verby sou wees nog vóór die kind Immánuel (wat binne die koning se leeftyd gebore sal word) oud genoeg sal wees om tussen goed en kwaad te kan onderskei: “Want voordat die jong seuntjie [Immánuel] sal weet om te verwerp wat kwaad is en te kies wat goed is, sal die land vir wie se twee konings jy [Koning Agas] bang is, verlate wees.”

Jesaja 53:3-6 is ‘n belangrike gedeelte in die Ou Testament wat na bewering die kruisiging van Jesus korrek voorspel het. Die “kneg” in hierdie gedeelte verwys egter na Joodse ballinge, terwyl “ons” heel waarskynlik verwys na ander Israeliete. In vers 6 verwys “kneg” na die ballinge wat gely het a.g.v. die sondes en oortredings van veral die ander Israeliete wat “gedwaal” het. Vers 5: “Oor óns oortredings is hy deurboor, oor óns sondes is hy verbrysel”, verwys nié na Jesus wat verbrysel of deurboor is “ter wille van” sondaars nie, maar na ballinge (hy) wat gely het a.g.v. ander (tuisblyer) Israeliete (ons) se oortredings. In die Engelse KJV en verskeie ander vertalings is vers 5 verkeerdelik vertaal met: “But he was wounded for our transgressions, he was bruised for our iniquities”. ‘n Meer korrekte vertaling vanaf die oorspronklike Hebreeus sou gewees het: “But he was wounded because of our transgressions, he was crushed because of our iniquities”. [1]

Christene het dus al verskeie pogings aangewend om die hele Bybel as een harmonieuse geheel voor te hou waarbinne daar hoegenaamd geen teenstrydighede is nie en waarin daar nog boonop profetiese voorspellings is wat lateraan bewaarheid is. Op hierdie manier het hulle méér oënskynlike (Goddelike) gesag verleen aan hulle meesterverhaal aangaande ‘n Messias wat uit die volk Israel gebore is en wie se geboorte en kruisdood nog boonop korrek voorspel is in die Ou Testament – wat kwansuis óók Goddelik-geïnspireerd is. Daar is egter basiese verskille tussen die Ou en Nuwe Testament wat daarop dui dat dit twee uiteenlopende geloofs-tradisies verteenwoordig. Die Ou Testament handel hoofsaaklik oor die verhouding tussen die volk Israel en hul veronderstelde stamgod Jahwe, terwyl die Nuwe Testament hoofsaaklik handel oor die lewe van Jesus en sy boodskap wat bedoel is vir álle mense van alle volke en nasies.

Daar word selde na die Duiwel verwys in die Ou Testament, juis omdat die god Jahwe van die Ou Testament – as beweerde almagtige Skepper, uiteindelik verantwoordelik was vir beide die Goeie én die Bose. Die god van die Nuwe Testament is egter minder “direk” verantwoordelik vir die Bose, juis omdat die Duiwel meer prominent is in die Nuwe Testament en hy hierdie “bose rol” van daardie god “oorgeneem” het. Christene beweer dikwels dat die ou slang van die Genesisverhaal inderdaad die einste ou Duiwel was. Hierdie bewering is deel van die erfsondeleer van tradisionele Christene waarvolgens alle mense in sonde in ontvang en gebore is en hulle slegs deur die “bloed van Jesus” redding kan ontvang. Die eienskappe van die wraakgierige en rassistiese god van die Ou Testament verskil ook “hemelsbreed” van Jesus se eienskappe wat versinnebeeld is in sy verwysings na “draai jou ander wang” en “wees lief vir jou vyande”. Die Ou Testament se “Israel versus die res van die wêreld” is dus later vervang deur die Nuwe Testament se “gelowiges versus die ongelowiges”.

Die vier evangelies sowel as Paulus se boeke is volgens baie Bybelwetenskaplikes, eers ná die jaar 50 GE geskryf en kan dus nie as betroubare ooggetuieverslae beskou word nie. Die evangelies weerspreek mekaar nog boonop betreffende die presiese verloop van gebeure by die leë graf van Jesus! Vergelyk in verband hiermee Johannes 20:1, Matthéüs 28:1 en Markus 16:1-2. Omdat hierdie gebeure so lank gelede plaasgevind het, is dit ook bykans onmoontlik om die presiese verloop van gebeure vas te stel.

Prof. David J.P. Haasbroek van UNISA het in 1999 ʼn insiggewende boek, “The Mythological and Political origins of Christianity”, laat publiseer waarin hy die ontstaan van die vroeë Christendom verduidelik het. Hierdie boek is ongelukkig nie baie bekend nie en is moeilik bekombaar. Hy verduidelik hoe die vroeë Christendom baie gebruike soos o.a. Kersfees en Paasfees, van die ou heidense godsdienste op ʼn manier “oorgeërf” het. As gevolg hiervan was die Christelike godsdiens meer aanvaarbaar en aantreklik vir veral nie-Christelike Grieke en Romeine. Jesus se beweerde wonderwerke, soendood (heldedood) aan die kruis en sy latere opstanding, was soortgelyk aan die mites aangaande Egiptiese, Romeinse en Griekse gode soos o.a. Horus, Mithras en Dionysus. Keiser Konstantyn het op opportunistiese wyse hierdie feite misbruik om die Romeinse Ryk mee te verenig onder die vaandel van die Christendom. Hy het ook die biskoppe gedwing om hul dogma oor God Drie-Enig in die Niceense Geloofsbelydenis amptelik te formuleer. Lateraan is die Christelike godsdiens selfs verhef tot dié Romeinse staatsgodsdiens.

Dit wil dus voorkom asof die standbeeld van tradisionele Christenskap eintlik voete van klei het. Nêrens in die Evangelies is daar byvoorbeeld ‘n duidelike uitspraak deur Jesus self waarin hy verklaar dat hy beide volledig God én Mens is, of dat hy deel is van God Drie-Enig en vir mense se sondes sal sterf nie. Bewerings dat die ganse Bybel Goddelik-geïnspireerd is omdat sekere dele van die Ou Testament Jesus se geboorte en kruisdood korrek voorspel het, is gebaseer op wanvertalings van oorspronklike Hebreeuse woorde. Verwysings na Jesus se maagdelike geboorte, wonderwerke en fisiese opstanding vanuit die dood, is dus hoofsaaklik geloofsgebaseerd – sonder genoegsame geskiedkundige getuienis vir die geldigheid daarvan. Wanvertalings en byvoegings van gedeeltes in latere vertalings van die Nuwe Testament ten einde die tradisionele dogmas van kerke mee te regverdig, word nog steeds deur fundamentalistiese Christene gebruik om sekere van hul geloofstandpunte te regverdig. Die tradisionele Christelike “sondeval-verlossing-eindoordeel” meesterverhaal bevat elemente van beide Joodse én heidense Griekse en Romeinse geloofs-tradisies. Dit is dus ‘n kombinasie van beide ‘n eeue-oue tradisie wat die Israeliete vir honderde jare as sogenaamde uitverkore volk van God voorgehou het én van voor-Christelike “heidense” idees aangaande ‘n god wat as mens inkarneer en dan ‘n heldedood sterf vir “gewone” sterflinge.

Source: https://jacosteynblog.wordpress.com/2015/09/07/wat-beteken-dit-om-n-christen-te-wees/

jlamprecht